Lepsze samopoczucie i wydajność dzięki oświetleniu w biurze
Gdy nasz wzrok próbuje kompensować słabe oświetlenie w środowisku pracy, pojawiają się bóle głowy, karku, barków i pleców. Zbyt ciemne wnętrze może powodować senność. Taka reakcja jest uwarunkowana biologicznie. Organizm interpretuje ciemność jako sygnał, że nadeszła pora na sen, dlatego uwalnia hormon melatoninę, co sprawia, że czujemy się senni. To dobrze służy nam w nocy, ale nie w ciągu dnia – wtedy lepiej zadbać o źródło światła, które zapewni uwalnianie kortyzolu pozwalającego zachować czujność. W wyniku ewolucji ludzie przystosowali się do życia na zewnątrz w świetle dziennym, które pomaga nam i naszemu wzrokowi funkcjonować optymalnie. Obecnie znaczną część życia spędzamy w pomieszczeniach i musimy uzupełnić światło dzienne oświetleniem sztucznym, aby zachować dobre samopoczucie i działać wydajnie.
Jedność i różnorodność
Jak dobrze wykorzystujemy moc oświetlenia? Henrik Clausen jest szefem firmy oświetleniowej Fagerhults ljusakademi i prowadzi badania nad światłem. Według Henrika społeczna świadomość estetycznej wartości oświetlenia jest stosunkowo dobra. Jednak ściślejsze powiązania między światłem a zdrowiem są badane od niedawna. „Na początku XXI wieku odkryliśmy w oku dodatkowe receptory, które wpływają na nas w różne sposoby, m.in. sterując rytmem okołodobowym. W obiektach opieki zdrowotnej łatwiej niż w biurach i szkołach dostrzec powiązanie między oświetleniem a dobrym samopoczuciem, ale wiemy, że jest ono silne, nawet w tych miejscach” – mówi. We wszystkich projektach oświetlenia wykorzystywane są różne rodzaje światła. Punktem wyjścia jest uzupełnienie naturalnego światła dziennego innym, zróżnicowanym oświetleniem. Według klasycznego podziału oświetlenie dzieli się na trzy kategorie: oświetlenie ogólne, oświetlenie miejscowe i oświetlenie akcentujące.
Chodzi o zaspokojenie różnych potrzeb i stworzenie funkcjonalnej i stymulującej całości, która jest zróżnicowana i dynamiczna. Wyobraź sobie las, w którym światło pada na polanę pod różnymi kątami – tak wygląda idealne oświetlenie.
Trzy rodzaje oświetlenia
Oświetlenie ogólne
Ogólne uzupełnia światło dzienne i zapewnia odpowiedni podstawowy poziom oświetlenia. Dzięki niemu cały obszar jest dobrze oświetlony niezależnie od pory dnia i pogody, a poruszanie się w przestrzeni nie stanowi problemu.
Oświetlenie miejscowe
Oświetlenie miejscowe zapewnia oczom najlepsze warunki do wykonywania pracy. Konkretne wymagania dotyczące oświetlenia miejscowego zależą od indywidualnych potrzeb, rodzaju czynności i warunków w konkretnej przestrzeni, ale zawsze obszar roboczy musi być oświetlony równomiernie. Wskazówka: przytrzymaj długopis pionowo na powierzchni roboczej – jeśli rzuca tylko jeden cień, światło pada prawidłowo. Oświetlenie powinno mieć możliwość regulacji, która umożliwia dopasowanie do indywidualnych preferencji. 
Oświetlenie akcentujące
Oświetlenie akcentujące, zwane również dekoracyjnym, nadaje wnętrzu charakter, tworzy atmosferę i oddziałuje na emocje. Może obejmować przyciemniane oświetlenie punktowe lub wiszące, które podkreśla unikalny wystrój wnętrza, a także ułatwia nawigację w przestrzeni, zachęca do zajęcia miejsca w danej strefie lub sprzyja kreatywnej pracy przy stole projektowym. Na ścianach mogą znajdować się również światła podkreślające fakturę elementów, które wpływają na odbiór całej przestrzeni.
Nie można oczywiście zapominać o świetle słonecznym, które pomaga nam zachować czujność, pozytywne nastawienie i zdrowie oraz poprawia jakość snu. Dlatego oświetlenie wewnętrzne powinno w możliwie największym stopniu przypominać światło dzienne. Ponadto warto zadbać o to, aby zawsze znajdować się w odległości nie większej niż trzy metry od okna. Warto w ciągu dnia wybrać się na krótki spacer, aby mieć więcej kontaktu ze światłem dziennym.
Elastyczne, indywidualne oświetlenie
Tak przedstawiają się ogólne zasady. Zapotrzebowanie na światło zmienia się z dnia na dzień i w zależności od pory roku i wykonywanego zadania, a także wieku – starsi ludzie potrzebują więcej światła i innego rodzaju oświetlenia. Elastyczne rozwiązania, takie jak regulowane ramiona lamp, ściemniacze oraz możliwość oświetlenia stref różnym światłem, zwiększają komfort pracy. Możliwość indywidualnego sterowania oświetleniem ma wiele zalet, ponieważ każdy z nas ma inne preferencje i potrzeby. Niektórzy wolą rozpocząć dzień przy nieco przytłumionym oświetleniu, podczas gdy inni potrzebują jaśniejszego światła, aby osiągnąć optymalną wydajność. Dodatkowo poczucie kontroli sprawia, że czujemy się bezpiecznie i komfortowo w środowisku pracy. Krótko mówiąc, oświetlenie jest ważnym elementem ergonomii w ujęciu holistycznym. W tym kontekście używa się wyrażenia Human Centric Lighting.
Chodzi o to, aby wpływać za pomocą sztucznego światła na rytm okołodobowy tak, jak oddziałuje na niego światło dzienne. Koncepcja może być nowa, ale nasze podejście do oświetlenia zawsze było takie samo – oświetlenie powinno być dopasowane do potrzeb ludzi, ułatwiając wszystkim życie i pracę.
Uzupełnij aranżację wnętrz światłem
Światło dzienne i sztuczne zasadniczo wpływają na sposób, w jaki postrzegamy pomieszczenia, jaką mamy w nich wydajność i jakie budzą w nas emocje. Jednak jakość światła jest również uzależniona od tego, jak oświetlenie i wystrój wnętrza współgrają ze sobą. Najlepszy efekt uzyskuje się, gdy projekty architektury, oświetlenia i aranżacji wnętrz są opracowywane jednocześnie, ponieważ kolory i faktury mebli wraz ze światłem wpływają na całościowy rezultat. Jednoczesne projektowanie aranżacji i oświetlenia pozwala stworzyć stymulujące środowisko, które pozytywnie wpływa na zdrowie i wydajność pracowników. Za pomocą oświetlenia można podkreślić konkretne elementy lub poprawić ogólny wygląd otoczenia. Powszechnym błędem jest używanie wyłącznie światła płaskiego, tj. tylko jednego typu opraw. Płaskie światło jest pozbawione kontrastu i cieni, przez co otoczenie traci wyraźny podział i dynamikę. Można to porównać do sytuacji, gdyby w środowisku pracy znalazły się meble tylko jednego rodzaju.
Warto pamiętać:
Jasne kolory odbijają światło
Z punktu widzenia potrzeb biologicznych człowieka warto zagwarantować odpowiednią ilość światła w odpowiednich miejscach, ponieważ wpływa ono korzystnie na samopoczucie i wydajność. Należy pamiętać, że jaśniejsze kolory łatwiej odbijają światło, dzięki czemu łatwiej wypełnić nim otoczenie. Im ciemniejsze kolory w otoczeniu, tym więcej światła jest potrzebne. Światło odbite od ścian, sufitów i ścianek działowych jest równie ważne, co bezpośrednie.
Kontrasty mają znaczenie
Zbyt duży kontrast między oświetleniem powierzchni roboczej a resztą środowiska pracy utrudnia akomodację oka. Blat w subtelnym kolorze lub wykonany z naturalnego drewna pozwoli uniknąć niekorzystnych kontrastów i równomierne rozprowadzać światło na powierzchni roboczej. Podczas prezentacji lepiej używać ekranów telewizyjnych zamiast projektorów, ponieważ zapewniają one lepszy kontrast i nie wymagają wyłączania oświetlenia w pozostałej części pomieszczenia.
Ograniczenie odblasków
Biurka nie powinny być zwrócone w stronę okna, ponieważ może na nie padać zbyt dużo światła. Ustawianie stanowiska pracy tyłem do okna też nie jest wskazane, ponieważ światło z zewnątrz będzie odbijać się na ekranie. Najlepiej ustawić biurko bokiem do okna, tak aby światło dzienne padało z jednej strony. Jeśli światło dzienne jest zbyt jasne, trzeba użyć rolet, aby wyregulować jego ilość.
3 wskazówki pomagające poprawić oświetlenie
Różne rodzaje oświetlenia
Kluczem do dobrego oświetlenia jest użycie różnych rodzajów światła. Należy zaczynać od światła dziennego, a następnie dodawać oświetlenie ogólne, miejscowe i akcentujące. Różne rodzaje oświetlenia tworzą funkcjonalną całość, podkreślając konkretne strefy i zapewniając różnorodność w pomieszczeniu.
Odpowiednia ilość światła
Na półkuli północnej ilość światła dziennego jest ograniczona przez pewną część roku. Aby utrzymać wydajność i dobre samopoczucie, jego niedostatek musi być kompensowany oświetleniem elektrycznym. Zbyt mała ilość światła prowadzi do uwalniania melatoniny, która wywołuje senność, co może skutkować bólami głowy. Duża ilość światła powoduje uwalnianie kortyzolu, który sprawia, że jesteśmy bardziej czujni, co pomaga nam osiągać lepszą wydajność.
Elastyczne oświetlenie
Nasze zapotrzebowanie na światło zmienia się w ciągu dnia, roku i przez cały okres życia. Możliwość sterowania oświetleniem i zmiany jego intensywności oznacza, że można je dostosować do konkretnych potrzeb, osoby i wykonywanej czynności. Poczucie kontroli wpływa na dobre samopoczucie i bezpieczeństwo oraz zdolność do optymalnego wykonywania pracy – a dodatkowo jest to rozwiązanie energooszczędne.
Zrównoważone oświetlenie na miarę nowych potrzeb
Na poziomie organizacyjnym elastyczne oświetlenie pomaga przygotować firmę na przyszłe wyzwania, ale Cecilia Niva, kierownik produktu w Fagerhult, mówi również o wyższych kosztach energii elektrycznej i coraz ważniejszym aspekcie zrównoważonego rozwoju. „Zapotrzebowanie na światło rzadko jest jednakowe we wszystkich pomieszczeniach przez całą dobę, dlatego nie warto marnować energii na rozwiązania, które nic nie wnoszą. Dzięki zautomatyzowanemu sterowaniu oświetleniem możemy znacznie zmniejszyć zużycie energii elektrycznej” – mówi. Kolejnym aspektem, który zyskał na znaczeniu w ostatnich latach, jest możliwość dostosowania oświetlenia w miejscach spotkań w taki sposób, aby sprawdzało się ono równie dobrze podczas spotkań stacjonarnych, jak i wirtualnych oraz hybrydowych. Chcemy dobrze wyglądać nie tylko na ekranie, lecz także pragniemy, aby światło pomagało nam w komunikacji międzyludzkiej, bez przeszkód, np. w postaci cieni.
Nawet w środowisku fizycznym przy niskiej jakości światła trudno jest zinterpretować reakcje i wyraz twarzy naszego rozmówcy – ten problem jest jeszcze poważniejszy w przypadku komunikacji online. W przypadku wideokonferencji praktyczną zasadą jest zastosowanie oświetlenia padającego z różnych stron, aby uniknąć cieni na twarzy.
Kinnarps tworzy kompleksowe rozwiązania do aranżacji wnętrz, koncentrując się na zrównoważonym rozwoju i ergonomii. Kształtujemy rozwiązania szyte na miarę, które sprzyjają sukcesom i dobremu samopoczuciu. Bez względu na to, na jakim etapie procesu znajduje się Twoja przestrzeń, zachęcamy do skorzystania z naszych wskazówek i wiedzy, aby stworzyć najlepsze środowisko dla Ciebie i Twojej organizacji.
