Kiedy badania idą w parze z troską

Starzejemy się. Potrzeba tworzenia miejsc opieki dla osób starszych prawdopodobnie nie zmniejszy się. Ale jak powinny być zaprojektowane, aby zapewnić nam w jesieni życia jakość, na którą zasługujemy? Helle Wijk, profesor pielęgniarstwa na Uniwersytecie w Göteborgu i profesor wizytująca architektury opieki zdrowotnej na Uniwersytecie Chalmers, bada ten temat od wielu lat. Jak mówi, w ciągu ostatnich 25 lat wiele wydarzyło sie w dziedzinie badań. „Nauki o zdrowiu i architektura prowadzą obecnie wspólne badania, zarówno w kraju, jak i za granicą. To wiele mówi o tym, jak daleko zaszliśmy. Co więcej, podmioty finansowe inwestują w tego rodzaju prace badawcze, a gminy stały się bardziej świadome konieczności badań nad przestrzeniami, które zapewniają”.

Zdaniem Helle Wijk, środowisko opieki o domowym charakterze, skoncentrowane na człowieku, stwarza najlepsze warunki dla dobrego samopoczucia. W swojej pracy dyplomowej z 2001 r. zaprezentowała, jak wykorzystać kolorystykę do poprawy warunków opieki nad seniorami. „Wraz z wiekiem nasz wzrok i zdolność dostrzegania kontrastów pogarszają się. Kody kolorystyczne i kontrasty mogą być wykorzystywane do rozpoznawania i definiowania przestrzeni oraz zachęcania do użytkowania jej”. Kolejnym czynnikiem jest oświetlenie. Odpowiednie oświetlenie ułatwia starszym osobom dostrzeżenie
dania na talerzu lub czytanie gazety.

Seniorzy również miewają trudności z chodzeniem i odnajdywaniem drogi, zwłaszcza w nocy. Dlatego domy opieki powinny być niewielkie, aby nie trzeba było pokonywać dużych odległości. „Odległość między sypialnią a łazienką jest bardzo ważna, ponieważ po drodze dochodzi do wielu upadków. W dobrym otoczeniu domu opieki nie powinno się chodzić chwiejnie w ciemności wposzukiwaniu łazienki”.

Dobrze zaprojektowane otoczenie oznacza również dla użytkowników wolność wyboru, podkreśla Helle Wijk. Może to oznaczać miejsce na własne meble, a także zapewnienie zarówno prywatności, jak i interakcji społecznych. „Osoby starsze to indywidualne jednostki o różnych potrzebach, tak jak ty i ja. Czasami masz ochotę na towarzystwo podczas posiłków, a innym razem nie. Pojedyncze fotele można ustawić na przykład dla osób, które chcą poczytać w ciszy i spokoju, a grupy sof dla tych, którzy mają ochotę na spotkania towarzyskie”.

Jak dobrze zaprojektowane są domy opieki?

„To bardzo zróżnicowane. Wiele obiektów powstało w latach 70. i 80. Przypominają male szpitale z pokojami wzdłuż długiego korytarza. Istnieją również fantastyczne przykłady nowszych placówek, gdzie zainwestowano w domy opieki z domową atmosferą, która odczuwa się zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz"

Co można powiedzieć o aktualnym stanie przestrzeni zewnętrznych dla osób starszych?

„Niestety często domy opieki nie zapewniają w ogóle dostępnej przestrzeni na zewnątrz, albo nie daje ona schronienia przed słońcem i wiatrem. Każdy, niezależnie od wieku, powinien mieć dostęp do przestrzeni na świeżym powietrzu.”

Co możemy zrobić lepiej w przyszłości?

„Dobrym punktem wyjściowym byłoby wsłu-chanie się w opinie osób starszych. Projektowanie partycypacyjne — aktywne angażowanie użytkow-ników i interesariuszy w proces projektowania — jest od dawna stosowane w badaniach. Musi być również stosowane w gminnej opiece zdrowotnej i pielęgniarskiej. Ogólnie rzecz biorąc, wdrażanie wyników badań trwa zbyt długo”.

Dlaczego?

„Brakuje dialogu między środowiskiem aka-demickim, służbą zdrowia i opieką pielęgniarską. Teraz musimy upewnić się, że wszystkie prze-prowadzone przez nas badania zostały wdrożone w życie - poprzez współpracę ze społeczeństwem, środowiskiem biznesowym, politycznym i medial-nym”.